Mục lục bài viết
Bạn là một người có tinh thần tự học? Hoan hô bạn. Xã hội cầu tiến luôn hoan nghênh những công dân có tinh thần tự học.
Vậy còn tự học bơi thì sao? Tự học bơi có khó không? Tự học bơi như thế nào cho hiệu quả? Ai có thể tự học bơi? Ai không nên tự học bơi?
Khi bạn gõ từ khóa “tự học bơi”, Google cho ra đến 40,9 triệu kết quả! Vì vậy, tự học bơi, dù không quá phổ biến nhưng cũng phải quá ít, từ lâu đã diễn ra ngấm ngầm trong những người muốn học bơi. Những người tự học bơi là ai? Có thể là bọn con nít chạy ù ra sông, ra suối ôm bè chuối tập bơi ở vùng nông thôn; cũng có thể là những người có tâm lý ngại tập bơi với người lạ; hay cũng có thể là những người suy nghĩ một cách đơn giản là bơi lội không quá khó khăn để tự học!
Trong bài viết này, tôi sẽ trình bày các khía cạnh liên quan đến việc tự học bơi, ai có thể tự học bơi và đưa ra những lời khuyên để các bạn có thể tự học bơi hiệu quả.
Các khía cạnh liên quan đến việc tự học bơi
Tự học bơi là gì?
Tự học, hiểu một cách đơn giản, là quá trình tự tìm tòi, nghiên cứu các kiến thức cần thiết cho bản thân người học mà không có sự chỉ dẫn, giúp đỡ của người khác. Thường khi nói đến tự học, người ta liên tưởng ngay đến người học sẽ ngồi ở một góc nào đó tại nhà.
Còn tự học bơi thì ngoài việc học kiến thức, người học còn phải tự mình ra hồ thực hành các kỹ năng. Khi thực hành các kỹ năng, người tự học sẽ đối đầu với 3 cái khó:
- Không thấy động tác mình làm (do tư thế nằm ngang trong nước).
- Không ai nhận xét mình làm đúng sai (không có feedback)
- Không ai hỗ trợ nâng đỡ cho mình khi cần (khi tập nổi, khi lo lắng sợ nước)
Vì vậy, trong tự học bơi, học chưa chắc đã hiểu, hiểu chưa chắc đã làm được, làm được chưa chắc đã làm đúng, còn làm sai thì chưa chắc đã biết! Chung quy là tự học bơi giống như việc học mà không có đáp án đúng sai!
Tự học bơi có khó không?
Hiện có 2 luồng ý kiến khác nhau:
Ý kiến 1 – Tự học Bơi không khó. Quan điểm này dựa vào thực tế về số người tự học bơi và đã bơi được. Tuy nhiên, cần phải hiểu cho đúng rằng: nếu hiểu tự học bơi là tự học thở dưới nước, tự học nổi, tự học chèo chống cơ thể di chuyển trong nước một đoạn ngắn thì được. Còn nếu bàn đến khía cạnh bơi đúng kỹ thuật các kiểu bơi thì quan điểm này còn có khoảng cách!
Ý kiến 2 – Tự học Bơi không dễ. Bơi lội là một môn thể thao rất kỹ thuật. Phải giữ thăng bằng trong nước, không thể nhìn thấy động tác bơi của mình, mỗi cánh tay phải cùng lúc làm một việc gì đó khác nhau (trong bơi tự do và bơi ngửa chẳng hạn, tay này vào nước duỗi thẳng thì tay kia đẩy nước), vừa kiểm soát hơi thở vừa xoay đầu, vừa xoay người vừa đập chân … – tất cả đều diễn ra cùng một lúc. Thật sự không dễ dàng chút nào!
Quan điểm của tôi nằm giữa 2 quan điểm đối lập này. Tự học bơi đúng là không khó, nhưng cũng không dễ. Vấn đề là phương pháp và biết cách học (tôi sẽ trình bày ở phần sau).
Thuận lợi và bất lợi của tự học bơi
(xem thêm bài viết “Có nên tập kỹ thuật bơi theo các bài viết hoặc clip chỉ dẫn trên mạng“)
- Thuận lợi: Không mất tiền – Chủ động về thời gian, không gian – Không phụ thuộc vào người dạy – Có rất nhiều video hướng dẫn tự học bơi trên Youtube
- Bất lợi: Không mất tiền nhưng mất thời gian hơn và khó hơn so với việc nhờ giáo viên dạy bơi – nhiều video nhưng chất lượng thì không ai kiểm định, khó chắt lọc – Không biết trình tự học cái gì trước, cái gì sau – Nếu thực hành sai mà không biết thì lâu ngày thành thói quen xấu, khó sửa.
Có mấy loại tự học bơi?
Tự học bơi có 2 hình thức chủ yếu: 1) Tự học trên Youtube; 2) Tự học qua các khóa học trực tuyến
1. Tự học trên Youtube
Tự học bơi khi xem các clip trên Youtube là cách học được nhiều bạn lựa chọn trong thời điểm hiện nay và mang lại sự linh hoạt cho người học.
Ưu điểm:
- Không tốn học phí
- Học theo tốc độ của bạn
Hạn chế:
- Thường không có cấu trúc học tập hoặc giáo án được vạch ra rõ ràng
- Quá nhiều nội dung trực tuyến để sàng lọc
- Hầu hết thông tin trực tuyến đều chưa được xác minh
- Không có phản hồi nào được đưa ra
- Rất nhiều thử và sai, đòi hỏi sự kiên nhẫn
Phù hợp với ai?
Nếu bạn là người nhanh nhạy và đủ kiên nhẫn để thử nghiệm và sàng lọc qua nhiều thông tin chưa được xác minh thì phương pháp tự học có thể phù hợp với bạn.
2. Tự học qua các Khóa học trực tuyến
Hình thức học này chưa thật sự phổ biến tại Việt Nam. Lý do là chúng ta chưa có những khóa học trực tuyến hấp dẫn, đáng tin cậy và khoa học (bản thân tôi đang cố chuẩn bị một khóa học như vậy để các bạn có điều kiện học tập tốt hơn, dự kiến tổ chức vào khoảng cuối tháng 3 hoặc đầu tháng 4/2023. Các bạn có thể tham khảo phần giới thiệu Khóa học ở danh mục Khóa học). Ở các khóa học trực tuyến, cấu trúc học tập được sắp xếp hợp lý và người học có thể linh hoạt trong học tập. So với tự học trên Youtube thì tự học qua các khóa học trực tuyến là một lựa chọn tối ưu hơn.
Ưu điểm:
- Các mục tiêu được vạch ra rõ ràng và có các bước được thiết kế cụ thể để học tập đạt được kết quả
- Học phí rẻ hơn so với các lớp học truyền thống hoặc học kèm riêng
- Kết quả học tập nhanh hơn và hiệu quả hơn
- Hỗ trợ trực tuyến cho học viên có thắc mắc hoặc cần phản hồi
Hạn chế:
- Học viên cần quay lại clip mình thực hành và đưa lên nền tảng trực tuyến mới có thể nhận được thông tin phản hồi từ giảng viên
- Thông tin phản hồi có thể chậm và thiếu chi tiết vì phụ thuộc vào chất lượng quay, góc quay và các thông tin liên quan khác.
Phù hợp với ai:
Nếu bạn là người:
- Muốn có một lịch học linh hoạt
- Bận rộn không thể tham gia các lớp học truyền thống hàng tuần
- Đã từng thất bại hay thất vọng với các lớp học truyền thống
… thì các khóa học trực tuyến có thể phù hợp với bạn
Tự học bơi là học cái gì?
Để tự học bơi hiệu quả, các bạn cần biết học bơi có mấy giai đoạn và mỗi giai đoạn sẽ học cái gì. Việc biết được trình tự những gì cần học sẽ giúp các bạn lựa chọn bài tập phù hợp và đảm bảo tính tiếp nối hợp lý.
Học bơi có 3 giai đoạn:
Giai đoạn 1: Thoải mái (Làm quen với Nước)
Ở giai đoạn 1, bạn còn mới lạ khi ở trong nước, do đó phải học cách giữ thăng bằng trong nước, học cách nín thở dưới mặt nước và học các kỹ năng cơ bản mà bất kỳ kiểu bơi nào sau này cũng đều cần đến. Bạn sẽ học cách nổi (nổi sấp, nổi ngửa), cách đạp lướt (nằm sấp, nằm ngửa) và cách thổi bong bóng (thở ra trong nước).
Tiêu chí kết thúc giai đoạn này là bạn phải hoàn toàn tự tin và thoải mái khi xuống nước, nổi thăng bằng tốt, có thể nín thở và thở ra trong nước tốt.
Giai đoạn 2: Chuyển động (Học các kiểu bơi khác nhau)
Giai đoạn 2 là nơi mà hầu hết mọi người sẽ gặp không ít khó khăn. Ở giai đoạn này, bạn bắt đầu chuyển trọng tâm từ cảm giác thoải mái sang tinh chỉnh chuyển động của mình trong nước chủ yếu dưới dạng bốn kiểu bơi:
- Bơi trườn sấp hay còn gọi là Bơi Tự do
- Bơi trườn ngửa hay còn gọi là Bơi ngửa
- Bơi ếch
- Bơi bướm
Như bạn có thể thấy, tỷ lệ người bơi hoàn thành giai đoạn 2 không cao khi quan sát ở bất kỳ hồ bơi nào. Hầu hết người bơi không bao giờ thành thạo cả bốn kiểu bơi và các chuyển động phụ (đứng nước, nhảy chúi, quay vòng), thay vào đó họ thản nhiên bỏ qua để bước vào giai đoạn 3.
Giai đoạn 3: Sức bền
Giai đoạn 3 là nơi bạn kết hợp mọi thứ đã học ở các giai đoạn trước và kiểm tra năng lực của mình bằng hình thức bơi vòng liên tục. Đây là nơi một người bơi có thể dành cả cuộc đời tập luyện để tăng khoảng cách bơi, tốc độ bơi hoặc cả hai.
Đối với một người bơi, hành trình hướng tới việc thành thạo từng kiểu bơi có thể mất vài tháng, thậm chí vài năm.
Ở giai đoạn này, người bơi có thể lựa chọn thi đấu, đặt mục tiêu cá nhân hoặc duy trì lối sống lành mạnh với việc luyện tập thường xuyên. Việc bạn thực hiện hành trình bơi lội từ đây là hoàn toàn tùy thuộc vào bạn.
Theo ý kiến cá nhân của tôi: tự học bơi dễ thành công nhất là học các bài tập làm quen nước ở giai đoạn 1. Các lớp học bơi truyền thống thường dạy “qua loa” các kỹ năng quan trọng trong giai đoạn này vì áp lực thời gian, dẫn đến người học cứ “lóng nga lóng ngóng” và thiếu sự thoải mái mỗi khi xuống nước. Để vừa đỡ tốn chi phí vừa đạt hiệu quả cao về kỹ thuật bơi, bạn nên tự học các bài tập ở giai đoạn 1, sau đó đăng ký học kèm quy mô nhỏ (1 kèm 1, hoặc 1 kèm 2) khi chuyển sang học vào kỹ thuật từng kiểu bơi ở giai đoạn 2. Khi bạn có kỹ thuật bơi tốt, bạn sẽ dễ dàng chuyển sang giai đoạn 3. Còn nếu bạn không có kỹ thuật bơi tốt, hành trình học bơi của bạn có thể sẽ bị dừng dỡ dang ở giai đoạn 2.
Ai có thể tự học bơi?
Có nhiều yếu tố liên quan đến tâm lý, thể chất, lứa tuổi ảnh hưởng đến thời gian học bơi. Vì vậy, không phải ai cũng có thể tự học bơi hiệu quả được. Thông thường, người tự học bơi cũng phải ở độ tuổi “đủ sức” mày mò, nghiên cứu, phân tích, tổng hợp các clip đầy dẫy trên mạng; có vốn kỹ năng vận động tương đối tốt, có khả năng bắt chước nhanh, không quá sợ nước, tự tin và có tính kiên trì cao.
Lời khuyên để tự học bơi hiệu quả
(Nguồn tham khảo: How To Teach Yourself To Swim – Some Tips To Improve Faster)
Bạn hoàn toàn có thể tự học bơi, vậy câu hỏi tiếp theo là làm thế nào để tự học bơi hiệu quả? Sau đây là một số lời khuyên:
Lời khuyên 1 – Hãy mạnh dạn nhưng đừng liều lĩnh. Một trong những trở ngại chính trong việc học bơi là sự sợ hãi. Để có thể học hỏi, bạn cần phải đánh bại nỗi sợ hãi này và nhảy vào cuộc. Tuy nhiên, điều tối quan trọng là bạn không được chấp nhận rủi ro đe dọa tính mạng. Khi không có hướng dẫn viên bơi lội, hãy luôn luyện tập trong môi trường an toàn. Điều này có nghĩa là: hãy tập ở phần đầu cạn của hồ bơi (đừng mon men ra chỗ sâu để thử thách!) và tập trong hồ bơi có giám sát (có nhân viên cứu hộ hoặc một người bạn đi kèm).
Tập trong hồ bơi cũng tạo cảm giác an toàn hơn so với tập ở vùng nước ngoài trời vì bạn có thể nhìn xuyên qua nước.
Lời khuyên 2 – Học bơi theo đúng trình tự. Có 3 giai đoạn học bơi như đã nêu trên. Bạn cần đi theo theo đúng trình tự này. Hãy tự học cho đến khi bạn cảm thấy khó thực hiện các bài tập mới (đặc biệt là các bài tập trong giai đoạn 2), lúc đó bạn có thể cân nhắc đến việc tìm một ông thầy để “tầm sư” tiếp tục. Đừng quá cố chấp.
Lời khuyên 3 – Biết từ khóa then chốt để tìm kiếm clip tập bơi phù hợp trên mạng. Có rất nhiều thông tin trên mạng và tất nhiên, có một số tốt hơn những cái khác. Nếu bạn nắm được một số kiến thức cơ bản về học bơi, bạn có nhiều cơ hội tìm được các clip phù hợp cho trình độ bơi của mình khi tra Google. Các từ khóa then chốt cho người mới tự học bơi luôn là “cơ bản”, “cho người mới bắt đầu”, “làm quen nước”. Hãy khoan hãy đề cập đến các kiểu bơi cụ thể như “bơi tự do”, “bơi ếch”, “bơi ngửa”, “bơi bướm”. Các kiểu bơi cụ thể là dành cho giai đoạn 2.
Lời khuyên 4 – Đeo kính bơi. Bạn sẽ cảm thấy thoải mái hơn vì bạn có thể mở mắt mà không bị nước làm cho xót mắt.
Lời khuyên 5 – Tập trung vào từng bài tập một. Người tự học bơi thường muốn học lướt nhanh qua tất cả các bài. Hãy bước chậm lại. Bạn không thể học tất cả các kỹ thuật cùng một lúc. Thay vào đó hãy chọn một bài tập và tập trung vào nó. Khi đã thực hiện thành thạo bài tập đó, lúc đó mới có thể xem xét thực hiện một bài tập khác.
Lời khuyên 6 – Tập trên cạn và hình dung động tác tại nhà. Ở nhà, bạn có thể tập mô phỏng các động tác tay khi đứng hoặc động tác chân khi ngồi hoặc nằm trên sàn; sau đó sử dụng phương pháp hình dung (visualization) để ghi nhớ và tưởng tượng các động tác sẽ thực hành khi xuống nước, điều đó giúp bạn thực hiện kỹ năng dễ dàng hơn khi ra hồ bơi.
Lời khuyên 7 – Sử dụng các dụng cụ hỗ trợ cho tập bơi. Mạnh dạn mua thêm một số dụng cụ hỗ trợ nếu trong clip có đề xuất. Các dụng cụ như ván đập chân (kickboard), ống phao nổi (noodle), chân vịt (fin) là những dụng cụ phổ biến, bán nhiều trên thị trường, giúp bạn tập riêng từng thành phần của động tác hoặc nâng đỡ bạn trong nước khi cần thiết. Tuy nhiên, hãy đảm bảo rằng những vật trợ giúp đó không trở thành những chiếc nạng mà bạn luôn cần dựa vào. Hãy ngưng sử dụng ngay khi bạn tự mình thực hiện được động tác.
Lời khuyên 8 – Cố gắng có thêm ý kiến phản hồi về động tác bơi của mình. Nhờ một người bạn dùng điện thoại quay lại động tác bơi của mình. Nhìn thấy bản thân đang bơi là một cách tuyệt vời để nhận thức về những sai lầm của bạn, hoặc đừng ngần ngại đưa các clip ấy lên các group cộng đồng về bơi lội để thu thập thêm ý kiến nhận xét của những anh chị em “đi trước”.
Kết luận
Trong tiếng Việt, có một cách nói khá hay là “tự bơi”. Tự bơi có nghĩa là tự mày mò tìm hiểu, tự làm, tự đúc kết, thiếu sự hướng dẫn hoặc đào tạo bài bản, thường có nghĩa là sự khó khăn khi phải làm việc gì đó một mình (chẳng hạn, “tôi phải tự bơi trong đống công việc nghiên cứu của mình”). Vì vậy, các bạn đừng biến việc “tự học bơi” thành “tự bơi” trong mớ bòng bong!
Bạn chắc chắn có thể tự học bơi, chỉ là quá trình này có thể mất nhiều thời gian hơn và khó hơn so với việc nhờ giáo viên dạy bơi.
Cần biết rằng, các kỹ năng trong bơi lội không đơn giản. Tự học những kỹ năng đó lại càng không đơn giản, đòi hỏi người tự học phải có suy nghĩ và cách học đúng để tránh việc bạn có thể vô tình tạo những thói quen xấu gây căng thẳng cho vai và lưng trong khi bơi, ảnh hưởng không tốt đến cả việc tập luyện lâu dài sau này của bạn.
